Tháp Poklong GaRai

Tháp Pôklông Garai Ninh Thuận (hay còn gọi là Bửu Sơn) được du khách biết đến với tên gọi quen thuộc tháp Chàm Ninh Thuận, là một cụm tháp nổi tiếng được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ XIII đầu thế kỷ XIV bởi vua Jaya Shihavaman III, sử Việt gọi là Chế Mân, người trị vì Chiêm Thành từ năm 1288 – 1307 đồng thời là vị vua có cuộc hôn nhân với Công chúa Huyền Trân, Ái nữ của vua Trần Nhân Tông.

Giá vé tham quan tháp Pôklông Garai Ninh Thuận bao nhiêu? Ở đâu? Hướng dẫn đường đi?

Tháp Pôklông Garai Ninh Thuận nằm trên tuyến du lịch trải nghiệm văn hóa Chăm: Tháp Chàm – Gốm Bàu Trúc – Làng Dệt Mỹ Nghiệp. Đây là tuyến tham quan bạn có thể dành ra 1 buổi trong ngày để trải nghiệm hết 03 địa điểm văn hóa này.

Để đi được đến Tháp Chăm: Pôklông Garai từ trung tâm thành phố Phan Rang bạn đi theo cung đường: Ngô Gia Tự, rồi tiếp tục đi thẳng theo Quốc lộ 27 (mới) cho đến khi qua cầu Vượt Tháp Chàm, vừa đổ hết dốc cầu vượt rẽ trái vào đường Bác Ái sẽ đến được nơi đây. Mời bạn tham khảo đường đi: google map bên dưới:

Hướng dẫn đường đi đến Tháp Pôklông Garai

Giá vé tham quan Tháp Pôklông Garai

Tháp Pôklông Garai là cụm tháp Chăm còn nguyên vẹn nhất trên chiều dài hình chữ S lãnh thổ Việt Nam, nơi diễn ra lễ hội Kate độc đáo của đồng bào Chăm hàng năm ở Ninh Thuận. Đây là điểm tham quan bạn không nên bỏ qua khi đến Du lịch Ninh Thuận. Chi tiết giá vé tham quan:

• Địa chỉ: Tháp PôKlông Garai – đồi Trầu – phường Đô Vinh – thành phố Phan Rang – Tháp Chàm – tỉnh Ninh Thuận.
• Thời gian: 7h30 – 17h30 hàng ngày.
• Giá vé: 10.000 vnđ/ trẻ em, 20.000 vnđ/ người lớn.
• Dịch vụ xe điện: 25.000 vnđ/người/khứ hồi

Tổng thể kiến trúc Tháp Pôklông Garai Ninh Thuận

Tổng thể kiến trúc Tháp Chăm Pôklông Garai Ninh Thuận ngự trên một ngọn đồi có tên là Trầu (Cek hala); có độ cao tầm 25m so với mặt nước biển; hiện thuộc phường Đô Vinh, cách trung tâm thành phố Phan Rang – Tháp Chàm, Ninh Thuận khoảng 7km về phía Tây Bắc (quốc lộ 1A đi Cam Ranh – Khánh Hòa).”

Mục đích của việc xây dựng đền tháp này là thờ vua Po Klong Garai – người theo sử sách Champa có nhiều công lao trong việc đánh đuổi ngoại xâm và trị vị đất nước.

Trải qua bao thăng trầm, tháp hiện nay nơi sinh hoạt, tín ngưỡng tôn giáo của đồng bào Chăm theo Bàlamôn giáo; đồng thời là điểm tham quan, du lịch hấp dẫn cũng như là nơi đặt nền tảng trong việc nghiên cứu, tìm hiểu văn hóa, lịch sử Chăm của Ninh Thuận nói riêng và trên dải đất Duyên hải miền Trung nói chung.

Năm 1979, đền tháp Pôklông Garai Ninh Thuận được Bộ Văn hóa Thông tin (này là Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch) đã xếp hạng là Di tích Lịch sử Văn hóa Quốc gia. Đến cuối năm 2016 thì chính thức trở thành Di tích Quốc gia đặc biệt.

Để lưu giữ, giữ gìn và phát huy nét đặc sắc trong truyền thống văn hóa dân tộc. Bao năm qua, cứ đến ngày cuối tháng 6 đế ngày 1 tháng 7 theo lịch Chăm (khoảng tháng 9, tháng 10 Dương lịch).Đồng bào Chăm theo tín ngưỡng Bàlamôn tại Ninh Thuận luôn chọn đền tháp Po Klong Garai là nơi tổ chức lễ hội Kate – Một lễ hội lớn quan trọng của đồng bào.

Cùng diễn ra tại đền tháp Pôklông Garai, đồng bào Chăm còn tổ chức trang trọng tại đền tháp Po Rome và đền Po Inư Nưgar (Thánh Mẫu Yang Po Inư Nưgar, người Chăm gọi là mẹ xứ sở, hoặc thần xứ sở).Sau đền tháp, là nghi thức tổ chức tại làng, gia đình. Tiếp nối phần lễ là phần hội với nhiều chương trình hấp dẫn như trình diễn nghệ thuật, thể thao, hội thi, …

3. Di tích Tháp Chăm Pôklông Garai Ninh Thuận có gì đặc biệt?

Theo ghi chép trong cuốn “Tháp cổ Champa” của PGS.TS Ngô Văn Doanh: “Tháp Pôklông Garai Ninh Thuận là tên gọi chung của một đền tháp gồm ba tháp: tháp chính – nơi thờ tượng bán thân vua Po Klong Garai (kalan po) cao 20,5m; tháp cổng (Kalan Pabah mbang) cao khoảng 8,56m; tháp lửa (sang cuh yang apuer) cao 9,31m.

Tuy nhiên, trong một nghiên cứu khác của 3 tác giả Phan Văn Dốp – Phan Quốc Anh – Nguyễn Thị Thu, ghi trong cuốn “Văn hóa Phi vật thể người Chăm Ninh Thuận” trang 267: “Cụm tháp Pôklông Garai Ninh Thuận có tất cả 5 công trình. Ngoài ba tháp hiện còn tồn tại thì còn một tháp canh ở Đông Nam và dấu tích đế tháp ở phía Bắc và phía Tây Nam.”

Chưa dừng lại ở đó, các tác giả còn đưa ra một giả thuyết khác: Trong tổng thể kiến trúc xây dựng đền tháp còn có một nhà để đồ (dạng tháp dài hoặc nhà dài) nhưng đã bị đổ, không còn nữa mà hiện nay còn lại cái nền gạch trước tháp chính.

Nền gạch này trước giải phóng được xây lại có mái như kiểu nhà dài (ở Mỹ Sơn là nhà dùng để cho các vị chức sắc thánh tẩy trước khi làm lễ) nhưng sau giải phóng mái này đã được đập đi trở lại nguyên vẹn chỉ là cái nền gạch như vốn nó còn lại.”

Vết tích về các nền móng cũ có thể từng là những hạng mục được xây dựng trọn vẹn

Từ những nhận định và đánh giá của các tác giả, cộng thêm đó là những gì mà đền tháp Pôklông Garai đang hiện hữu. Có thể thấy, những vết tích về các nền móng cũ có thể từng là những hạng mục được xây dựng trọn vẹn như tháp chính, tháp lửa, tháp cổng, nhưng theo thời gian, vì tác động gì đó đã bị đổ vỡ.

Điều này cũng tương tự như bao đền tháp khác, tiêu biểu như đền tháp Dương Long, đền tháp Hưng Thạnh (tháp Đôi) ở Bình Định, hay tháp Hòa Lai ở Ninh Thuận và tháp Po Sah Inư ở Bình Thuận.

Trong một công trình đền tháp của người Chăm khi xây dựng, thông thường những có đền tháp chính đóng vai trò nào đó thì có nhiều hạng mục khác bao xung quanh. Tháp PôKlông Garai Ninh Thuận được xây theo phong cách hậu Bình Định – thời kì muộn (phong cách muộn), phong cách tiêu biểu sau phong cách Hòa Lai (TK IX – XII)

Thế nhưng, dù như thế nào đi chăng nữa. Từ lúc xây dựng đến nay, qua hơn 800 năm mưa nắng, những gì còn lại trên đền tháp Pôklông Garai cũng cho thấy, đây là một cụm đền tháp tuyệt hảo với lối kiến trúc rất độc đáo đầy huyền bí mà đến nay chưa lời giải mã.

4. Chiêm ngưỡng kiến trúc đền tháp Pôklông Garai Ninh Thuận tuyệt đẹp

Như đề cập từ trên, đền tháp Pôklông Garai Ninh Thuận là một công trình có quy mô tương đối lớn với tổng diện tích khoảng 10 hecta bao phủ cả không gian đồi Trầu (cek hala).

Trong đó, ngôi tháp chính (Kalanpo) được kết cấu xây dựng với nhiều tầng. Tổng thể tháp chính mô phỏng theo hình hài ngọn núi Peru – một ngọn núi thiêng của Ấn giáo bên Ấn Độ, gắn với tục thờ thần Siva và các vị vua thần Chăm. Tầng trên là sự lập lại tầng dưới thu nhỏ, cho đến đỉnh là một trụ đá nhọn, biểu tượng là một Linga.

Điểm nhấn của ngôi tháp chính này chính là ở các góc tháp lên dần đều là các ụ vuông nhỏ, các góc có gắn tượng thú bằng đá như tượng vua PôKlông Garai, tượng thần Siva và các vị hộ pháp, các loài muông thú và các hình ngọn lửa bằng gạch nung.

Đồng bào Chăm quan niệm hướng Đông là hướng sống, sinh tồn nên tất cả đền tháp khi xây dựng đều quay về hướng Đông. Tháp Pôklông Garai cũng vậy. Tuy nhiên, do được xây dựng trong thời kỳ thịnh vượng nên ngôi tháp chính có nhiều điểm kiến trúc khá ấn tượng.

Thiết kế đền tháp khi xây dựng đều quay về hướng Đông

Chi tiết, ngôi tháp chính có cửa ra vào quay về hướng Đông, trên cửa là mái vòm có 2 trụ đá lớn khắc chữ Chăm cổ. Bên trên cửa có phù điêu thần Siva có 6 tay đang uyển chuyển với những điệu múa thần bí. Ba cửa còn lại theo ba hướng Nam, Bắc, Tây là cửa giả có trụ ốp gạch lồi, lõm vào trong. Trên mỗi cửa giả có một tượng thần tư thế thiền.

Từ ngoài đi vào, bên trong là sự hiện hữu của tượng bò thần Nandin bằng đá nằm bên tay trái, đầu hướng vào trong tháp. Tương truyền, đây là vật cưỡi của thần Siva. Chính giữa tháp là tượng thờ bán thân vua PôKlông Garai. Bên dưới tượng bán thân vua là một Yoni cạnh dài 1m47, cạnh ngang 0m94, trên Yoni là một Linga tròn, phía trên trụ là Linga.

Song cùng với tháp chính, nhìn thẳng ra bên ngoài là khoảng sân rộng hình vuông. Như đã đề cập từ trên, đây có thể là hạng mục nhà dài, dùng làm nơi để đồ trong quá trình làm lễ của các chức sắc.

Cạnh bên khoảng sân này là hạng mục tháp lửa, có cấu trúc tháp xây mái theo kiểu hình mái nhà (hình giống mái nhà prông ở Tây Nguyên hoặc mái nhà hình thuyền như mặt trên trống đồng).

Thấp hơn với tháp chính là tháp Lửa, cao 9m31. Tháp có 3 cửa thông nhau 3 hướng Đông, Bắc và Nam, riêng phía Nam là cửa sổ. Chức năng của tháp này là  để các tu sĩ Bàlamôn, các thầy cúng bày các vật tế lễ và giữ ngọn lửa tế nên người Chăm gọi là Tháp Lửa.

Kế bên tháp lửa là tháp cổng. Trước tháp cổng là một khoảng sân rộng. Theo thiết kế, khoảng sân của tháp cổng, tháp cổng, khoảng sân nằm giữa tháp cổng và tháp chính và tháp chính được xây dựng trên một trục, hướng thẳng về một hướng duy nhất. Đó là hướng Đông.

Do trải qua hơn 800 năm mưa nắng, chịu nhiều tác đồng. Hạng mục tháp cổng xuống cấp và không thể sử dụng, phục vụ cho việc đi lên xuống được nữa. Để thay thế cho điều nà, năm 2000 ban quản lý đã xây dựng một hạng mục mới nằm về phía Nam.

Theo quan sát thì cổng tháp mới có hình lá nhĩ phình ra to tướng đứng trên hai cột chịu lực không cân xứng. Xét về mặt khoa học, phong thủy thì công trình này không hòa hợp với ba đền tháp nguyên thủy. Tuy nhiên, xét về mặt bảo vệ di tích thì nó đóng vai trò tương đối quan trọng để phục vụ cho khách du lịch.

Đền tháp Pôklông Garai, phía sau ngôi tháp chính còn có một miếu thờ tượng Kút hoàng hậu

Trong không gian cụm đền tháp Pôklông Garai, phía sau ngôi tháp chính còn có một miếu thờ tượng Kút hoàng hậu. Theo ghi chép và nghiên cứu của các nhà sử học thì đây chính là hoàng hậu Tố Lý. Bên cạnh miếu thờ gần vòng thành phía Nam cụm thể tháo còn có một trụ đá (Linga) cao 2m20.

Nổi bật tại ngôi miếu nhỏ phía sau đền tháp chính này là sự hiện hữu của nhiều bia đá, Linga ghi lại nhiều cuộc dâng cúng, sự kiện lịch sử cũng như tiến trình đấu tranh của người Chăm vùng Panduranga.

Bằng những gì đã có và còn sót lại, đền tháp Pôklông Garai Ninh Thuận đã được các nhà nghiên cứu bình phẩm là công trình hoàn mỹ trong phong cách muộn và đã đạt đến đỉnh cao trong nền nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc Champa một thời vàng son ở Đông Nam Á.

Tháp Pôklông Garai Ninh Thuận đón chào bạn ghé thăm….